• latw-56-1
    Pişmiş toprak mimari eleman: sakallı bir erkek başı. (Vedat Nedim Tör Müzesi'nin izni ile.)

Pişmiş toprak mimari eleman: sakallı bir erkek başı

Dönem
MÖ 6.yüzyıl ortaları, Lidya
Müze
Manisa, Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, 1673
Müze Envanter No.
1673
Sardeis veya Müze Env. No.
T60.035
Malzeme
Terrakotta
Eserin Türü
Pişmiş Toprak Mimari Levha
Pişmiş Toprak Mimari Levha Türü
Belirgin olmayan
Yerleşim
Sardis
Alan (Sektör)
PN
Açma
PN
Koordinatlar
W251.7 / S377.5 *87.00
Tanım
Sima veya geisona ait bir pişmiş toprak parçası, silmeli, krem, koyu sepya renklerinde, kırmızı-kahverengi astarlı, sakallı bir erkek figürünün başı ve omuzları görülür, sağa dönüktür. Arka yüzey, tenin açıkta kaldığı kısımlar ve belki de bütün form tümüyle krem astar üzeri koyu sepya ve kırmızı-kahverengi astarlı. Omuzlara kadar inen saçlar yatay dış bükey dalgalar halinde verilmiş. Sadece astar sürülen sakal, yanakların yukarı kısmında ve çenenin üst kısmında boyalı, bıyıksız. Kıyafeti göğüs kısmında kırmızı, boyun kısmında açık üzeri koyu meander motifli ve "elbisenin kolunda kesin olarak rekonstrüksiyonu yapılamayan bir motif. Kırmızı meanderler ve siyah çerçeveli beyaz baklava desenli olabilir" (Ramage 1978, 16). Yükseklik 0.08 m; genişlik 0.05 m.
Yorum
Sardeis'te sur dışı yerleşmedeki kazılarda bulunmuş (PN kazı sektörü). Parça (G. M. A. Hanfmann tarafından “Bir Lidyalının 'Genç Adam' olarak portresi" olarak tanımlanmış) bir sima veya geisona ait, bir veya birbirine bakan iki atlı figürü gösteriyor olabilir. Antik dönemde büyük olasılıkla pişmiş toprak eserin yapımını takip eden yüzyıl içinde baş dikkatlice kesilerek arka yüzeyden ayrılmış, belki tuğla kazayla kırıldıktan sonra çıkarılmış. No. 56 nın bulunduğu yerin yakınında başka bir bezemeli mimari pişmiş toprak parçası bulunmuş, yavru bir kuş betimlenmiş (keklik veya çil kuşu), büyük olasılıkla aynı şekilde tıraşlanmış (Ramage 1978, 18 No. 10, Res. 41; Sardeis Kazı Envanteri T62.042) olan bu tip erişkin ve yavru kuşlardan oluşan bir sırayla süslenmiş panele ait olmalı (Bakınız No. 60). Sakallı erkek ve kuş betimi ikinci bir kullanım için tekrar özel olarak hazırlanmış, belki tılsım veya oyuncak olarak kullanılmış olabilirler. Erkek figürün teninde krem astarın kullanılması Doğu Yunan mimarisine ait pişmiş topraklarda yaygındır, bir başka deyişle antik kaynaklarda iddia edildiği gibi Lidyalı erkekler güneş ışığından korunma ihtiyacı hissetmemişlerdir (Athenaeus 12.515e’de bahsedilen Clearchus; bakınız; Greenewalt 1971, 37 n. 15). Saç stili Etagenperüke (katlı peruka) geleneğindedir. Belirgin üst dudak, yanak üstleri ve alt çenenin sakalsız bırakıldığı, küpeli, sakallı erkek yüzleri Myrina ve Pitane’de Aiol tipi Oryantalizan amphoralarda görülür. Temiz üst dudak;sakal, alt çeneyi açıkta bırakacak şekilde yanaklarda yukardan bırakılmış; bakınız; Iren 2003, 4-75 No. 81, 82, kapak ve lev. 19. Sardeis'ten ”teşhirci” adlı plastik vazoda, çenenin altında ve yanaklarda sakal ve olasılıkla bıyık bulunur (bıyık olsa bile sakalla birleşmez); bakınız; Greenewalt 1971, 31, 38 (bıyık ucu olarak nitelendirilenler üst dudak kenarları olabilir). Ksenephon, Anabasis 3.1.31’e göre Lidyalı erkeklerin küpe takması MÖ 5. yüzyılda yaygındır.
Ayrıca bakınız
Ateşlier, “Mimari Levhaları”; Greenewalt, “Atçılık”.
Kaynakça
Ramage 1978, 15-16, no. 2, kapak sayfası ve Şek. 33; daha önceki kaynakça ile beraber.
Yazar
CHG